Mặc dù mụn trứng cá không gây ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe nhưng lại gây mất thẩm mỹ đối với cả nữ giới và nam giới. Mỗi loại mụn khác nhau sẽ có đặc điểm nhận biết và cách điều trị khác nhau. Vì vậy, người đọc cần biết cách phân biệt các loại mụn thường gặp để có lựa chọn điều trị phù hợp nhất.
1. Mụn là gì?
Mụn là tình trạng xuất hiện các nốt có kích thước khác nhau trên mặt, lưng, ngực, cổ, cằm, bả vai, mông, bộ phận sinh dục,… Mụn có thể nổi cộm lên trên da, không gây đau (tình trạng nhẹ), sưng tấy đỏ (tình trạng trung bình) hoặc rất đau và nghiêm trọng, có bọc mủ (tình trạng nặng). Đây là một trong những bệnh lý về da liễu thường gặp, xuất hiện do nhiều nguyên nhân nhưng chủ yếu là do hoạt động của nội tiết tố kết hợp với một số tác nhân khiến lỗ chân lông bị tắc nghẽn.
Mụn trứng cá thường xuất hiện vào giai đoạn cơ thể có sự thay đổi hàm lượng nội tiết tố như: Bước vào tuổi dậy thì (ở cả nam giới và nữ giới), khi nữ giới đến chu kỳ kinh nguyệt, mang thai,… Ngoài ra, có một số yếu tố bên ngoài cũng có thể gây mụn như: Thay đổi thời tiết, sử dụng thực phẩm cay nóng và có chất kích thích hoặc có nhiều bụi bẩn ô nhiễm trong không khí, nguồn nước không đảm bảo vệ sinh,… Khi đó, vì chăm sóc da không đúng cách, da bạn sẽ tăng tiết bã nhờn, viêm nang lông tuyến bã, hình thành mụn trứng cá.
2. Cách phân biệt các loại mụn trên cơ thể
Một số loại mụn không gây bất kỳ ảnh hưởng nào. Tuy nhiên, cũng có loại mụn sưng to, gây đau nhức, khó chịu. Bạn có thể tham khảo cách nhận biết các loại mụn trên mặt và cơ thể như sau:
2.1 Mụn đầu đen
Mụn đầu đen được xem là cấp độ đầu của mụn trứng cá và cũng là loại mụn phổ biến hàng đầu. Mụn đầu đen chứa dầu thừa và tế bào da chết. Trong số, các loại mụn thì mụn đầu đen dễ nhận biết hơn cả với những biểu hiện đặc trưng như: Bề mặt da ban đầu xuất hiện các lỗ li ti, nhân hở ra bên ngoài nên có thể quan sát bằng mắt thường; nốt mụn nhỏ như đầu đinh ghim; kích thước mụn 1 – 2mm; mụn thường mọc với số lượng nhiều, phân bố rải rác ở trán, cằm, mũi và 2 bên má.
Nhân của mụn đầu đen có màu đen, có thể mọc thành từng vùng, sờ vào thấy khá cộm. Các nhân mụn hình thành từ 1 nang lông bị tắc nghẽn bởi dầu thừa và tế bào da chết. Màu của mụn là do nhân mụn nhô lên trên bề mặt da, tiếp xúc với oxy bên ngoài nên bị oxy hóa thành màu đen.
2.2 Mụn đầu trắng
Mụn đầu trắng còn được gọi bằng những cái tên quen thuộc khác là mụn cám, mụn ẩn dưới da. Đây là loại mụn xuất hiện khi dầu thừa, tế bào da chết và các vi khuẩn tích tụ lại với nhau làm tắc nghẽn lỗ chân lông. Do lỗ chân lông bị tắc lại, hỗn hợp trên sẽ đi dần xuống dưới bề mặt da rồi đẩy da lên, phần bã nhờn vì được da mặt bao bọc phía trên nên không bị oxy hóa, tạo nên mụn đầu trắng khiến da sần sùi. Mụn ẩn thường không gây viêm và dễ kiểm soát.
Các đặc điểm nhận biết mụn đầu trắng gồm: Nốt mụn nhỏ như đầu đinh ghim, kích thước từ 1 – 2mm, màu trắng, thường mọc với số lượng nhiều, phân bố rải rác ở cằm, trán, mũi và 2 bên má, không có nhân, nằm sâu dưới bề mặt da (chỉ nhô lên một chút tạo nên vùng da sần sùi), không gây đau nhức. Do mụn đầu trắng nằm ở phía trong da nên khó phân biệt bằng mắt thường mà chủ yếu nhận biết qua việc sờ trên da. Trong một số trường hợp, sự xuất hiện của mụn cám là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý ở dạ dày hoặc bất thường ở cơ quan sinh sản.
2.3 Mụn bọc
Trong các loại mụn thì mụn bọc là tình trạng nặng của mụn trứng cá. Đây là loại mụn nặng nhất, phá hủy cấu trúc da nhiều nhất, thường gây đau nhức, khó chịu ở vị trí mà nó xuất hiện. Mụn bọc có thể tự hết nhưng sau khi lành lại chắc chắn sẽ để lại những vết sẹo mụn lớn.
Mụn bọc hình thành khi nang lông bị vỡ ở đáy, đẩy bề mặt da lên. Biểu hiện của mụn bọc là: Xuất hiện những nốt mụn nhỏ, lớn dần theo thời gian thành các nốt sưng viêm đỏ, cứng, to (kích thước trên 5mm) và gây đau nếu chạm tay vào, bên trong mụn có mủ và máu, thường không có nhân.
2.4 Mụn mủ
Mụn mủ là một loại mụn viêm khác và có nguy cơ để lại sẹo mụn khá cao. Mủ trong mụn là xác chết của vi khuẩn và các tế bào miễn dịch sau khi các tế bào miễn dịch của cơ thể tiêu diệt vi khuẩn.
Dấu hiệu nhận biết mụn mủ là: Nốt mụn màu vàng, có chứa mủ; viền mụn màu đỏ; gây đau nhẹ. Chúng giống như một nốt mụn có màu trắng với 1 vòng đỏ xung quanh, vết sưng chứa đầy mủ trắng hoặc vàng. Khi có mụn mủ, bạn không nên chọc thủng hoặc bóp vỡ nốt mụn vì có thể gây sẹo hoặc khiến tình trạng viêm trở nên nặng hơn, dễ để lại sẹo thâm.
2.5 Mụn viêm đỏ
Mụn viêm đỏ có nguồn gốc từ mụn đầu trắng hoặc mụn đầu đen. Chất bã nhờn tích tụ trong nang lông đã tạo điều kiện thuận lợi để vi khuẩn Propionibacterium acnes (P.acnes) phát triển. Hệ thống miễn dịch nhận diện ra loại vi khuẩn này và huy động các tế bào bạch cầu, lympho T tới tiêu diệt vi khuẩn P.acnes, gây phản ứng viêm, hình thành mụn.
Mụn viêm đỏ có biểu hiện: Nốt mụn màu đỏ, kích thước đường kính dưới 5mm, gây cảm giác đau nhẹ. Mụn viêm đỏ có thể để lại sẹo mụn nên bạn cần lưu ý chăm sóc da cẩn thận.
2.6 Mụn đầu đinh
Mụn đầu đinh còn được gọi bằng những cái tên khác là mụn đinh râu hoặc nhọt. Nó được xếp riêng thành 1 nhóm bệnh lý. Mụn đầu đinh rất nguy hiểm, chủ yếu mọc ở chân các sợi râu. Ban đầu mụn có kích thước nhỏ nhưng về sau sẽ lớn dần, dẫn đến bội nhiễm và có thể gây ảnh hưởng tiêu cực tới sức khỏe.
Vị trí xuất hiện mụn đầu đinh sẽ thấy sưng to, nóng đỏ, gây cảm giác đau nhức như đinh châm. Ngoài ra, một số trường hợp còn bị nhiễm trùng, sốt 39 – 40°C. Nếu không chữa trị kịp thời, mụn đinh râu có thể dẫn tới nhiễm trùng, lây lan ra các xoang ở vùng mặt, thậm chí dẫn đến tắc mạch, méo mồm và tử vong.
3. Phòng ngừa và điều trị các loại mụn như thế nào?
Để ngăn ngừa và điều trị mụn hiệu quả, bạn cần chú ý:
3.1 Duy trì lối sống lành mạnh, khoa học
Xây dựng một chế độ sinh hoạt khoa học và điều độ giúp ngăn ngừa mụn, thu nhỏ lỗ chân lông và làn da của bạn sẽ trở nên mịn màng, tươi sáng hơn. Cụ thể, bạn nên:
- Cố gắng ngủ đủ giấc, hạn chế việc thức khuya;
- Không sử dụng chất kích thích, đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ,… vì chúng dễ gây kích ứng làn da, làm tắc nghẽn lỗ chân lông dẫn đến mụn trứng cá;
- Tăng cường ăn thực phẩm từ tự nhiên, không chất bảo quản và ít chất béo như rau củ quả, trái cây tươi và uống đủ nước để cung cấp đủ vitamin và khoáng chất cho da;
- Giữ cho tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng để thu nhỏ lỗ chân lông, tránh nổi mụn do stress.
Bên cạnh việc điều chỉnh các rối loạn nội tiết (nếu có), người bị mụn trứng cá có thể sử dụng thuốc bôi có thành phần kháng viêm không steroid, kết hợp dùng kháng sinh dạng gel hoặc dạng uống có công dụng điều trị mụn, ngăn ngừa viêm nhiễm (theo chỉ định của bác sĩ da liễu). Với mụn cám hay mụn đầu đen, bạn có thể xông mặt bằng nước rau mùi, tẩy tế bào chết bằng acid citric, dùng serum trị mụn hoặc dùng máy rửa mặt kết hợp với mặt nạ tinh than tre,…
3.2 Tẩy trang, làm sạch da thật kỹ
Tẩy trang và rửa mặt sạch sâu là giải pháp ngắn hạn giúp loại bỏ bã nhờn, dầu và bụi bẩn trên da, giúp lỗ chân lông sạch sẽ và thông thoáng hơn. Vì vậy, bạn nên chú ý rửa mặt 2 lần/ngày bằng loại sữa rửa mặt phù hợp với làn da của mình. Tuy nhiên, bạn chú ý không nên rửa mặt quá 3 lần/ngày với sữa rửa mặt để tránh gây mất cân bằng độ ẩm da, dẫn tới nổi mụn.
Ngoài ra, vào cuối ngày bạn nên tẩy trang sạch sẽ để loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn và lớp trang điểm trên da. Sau đó, bạn nên dùng nước hoa hồng để làm sạch sâu, se khít lỗ chân lông và cân bằng độ ẩm cho da tốt hơn. Đặc biệt, sau khi rửa mặt bạn có thể sử dụng đá lạnh chườm lên mặt để thu nhỏ lỗ chân lông tốt hơn.
3.3 Chăm sóc da đúng cách
Bạn cần chú ý điều trị các loại mụn kịp thời, áp dụng đúng phương pháp và tuyệt đối không được nặn mụn, vì việc này sẽ càng làm da bị tổn thương nhiều hơn, lỗ chân lông to hơn, dễ gây viêm nhiễm hơn. Bên cạnh đó, đắp mặt nạ đất sét ít nhất 1 lần/tuần là biện pháp hiệu quả để giúp loại bỏ dầu thừa trên da, làm thông thoáng các lỗ chân lông bị tắc nghẽn, giúp bạn sở hữu một làn da khỏe đẹp hơn.
Một lời khuyên quan trọng khác mà bạn nên áp dụng là tẩy da chết thường xuyên để tạo điều kiện cho da được tái tạo liên tục. Tẩy da chết và xông mặt khoảng 2 – 3 lần/tuần sẽ giúp làn da thêm sáng mịn, lỗ chân lông được se khít. Tuy nhiên, bạn cần chú ý nên tẩy da chết một cách nhẹ nhàng để tránh gây tổn thương da.
Nếu sở hữu làn da dầu, bạn nên sử dụng giấy thấm dầu mỗi 3 tiếng/lần để lấy đi dầu thừa trên da, ngăn cản hiện tượng tắc nghẽn lỗ chân lông. Vùng da ở mũi, má và trán thường có lỗ chân lông to, cần thấm dầu thường xuyên hơn. Ngoài ra, từ tuổi 25, bạn cũng nên sử dụng các loại kem chống lão hóa để giúp da thêm khỏe mạnh, tươi trẻ và hạn chế tình trạng lỗ chân lông to, nổi mụn.
3.4 Sử dụng mỹ phẩm phù hợp với làn da
Một cách ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị các loại mụn tuyệt vời chính là sử dụng mỹ phẩm phù hợp với làn da. Bạn nên ưu tiên sản phẩm có thành phần lành tính, chiết xuất từ thiên nhiên, nguồn gốc rõ ràng, có khả năng thẩm thấu nhanh và không gây nhờn bóng. Tránh dùng mỹ phẩm kém chất lượng để giảm nguy cơ da bị kích ứng, nổi mụn.
Khi sử dụng mỹ phẩm và sản phẩm chăm sóc da, nếu thấy da bị kích ứng thì bạn nên ngừng lại, để da nghỉ ngơi một thời gian rồi chuyển sang lại khác. Những sản phẩm có chứa kẽm và magie được khuyến nghị nên sử dụng vì giúp cân bằng dầu trên da, làm sạch và thu nhỏ lỗ chân lông. Bên cạnh đó, một số sản phẩm có thành phần và lá hương thảo và hoa oải hương cũng rất tốt cho da mụn, vì nó giúp làm dịu làn da bị kích ứng, ngăn chặn tình trạng lỗ chân lông bị kéo giãn ra. Các sản phẩm có thành phần là axit salicylic, retinol hoặc retinoid cũng giúp lỗ chân lông thông thoáng.
3.5 Luôn sử dụng kem chống nắng
Thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể khiến lỗ chân lông to hơn, lão hóa da nhanh hơn và dễ gây mụn hơn. Chính vì vậy, bạn nên thoa kem chống nắng mỗi ngày bằng các sản phẩm có chỉ số SPF từ 30+ trở lên để ngừa mụn, bảo vệ da. Ngoài ra, khi đi ra ngoài trời nắng, bạn nên mặc thêm áo khoác chống nắng, đội mũ rộng vành, mang kính mát để bảo vệ da tối đa. Tốt nhất, nếu được thì bạn nên tránh ra ngoài trời nắng trong khoảng thời gian từ 10:00 – 16:00 hằng ngày.
Các loại mụn khác nhau sẽ có biện pháp can thiệp điều trị tương ứng. Khi bị mụn, bạn nên chăm sóc, vệ sinh da phù hợp, tránh sử dụng mỹ phẩm gây kích ứng và có chế độ sinh hoạt điều độ để có làn da khỏe mạnh hơn.
No Comments yet!